වාණිජ බැංකු සහ ලෝකයේ විශාලතම බැංකු

වාණිජ බැංකුවක් යනු කුමක්ද?

වාණිජ බැංකුව යන යෙදුමෙන් අදහස් කරන්නේ තැන්පතු භාර ගැනීම, ගිණුම් සේවා පරීක්ෂා කිරීම, විවිධ ණය ලබා දීම සහ තැන්පතු සහතික සහ මූලික මූල්‍ය නිෂ්පාදන පුද්ගලයන්ට සහ කුඩා ව්‍යාපාරවලට ලබා දෙන මූල්‍ය ආයතනයකි. වාණිජ බැංකුවක් යනු බොහෝ අය තම බැංකු කටයුතු කරන ස්ථානයයි. වාණිජ බැංකු මුදල් උපයන්නේ උකස්, වාහන ණය, ව්‍යාපාරික ණය සහ පුද්ගලික ණය වැනි ණය වලින් පොලී ලබා ගැනීමෙනි. පාරිභෝගික තැන්පතු මෙම ණය ලබා ගැනීම සඳහා බැංකුවලට ප්‍රාග්ධනය සපයයි.

වාණිජ බැංකු ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය

වාණිජ බැංකු සාමාන්‍ය ජනතාවට – තනි පාරිභෝගිකයින්ට මෙන්ම කුඩා හා මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ ව්‍යාපාර සඳහා මූලික බැංකු සේවා සපයයි. ඉහත සඳහන් කළ පරිදි, මෙම සේවාවන්ට චෙක්පත් සහ ඉතිරිකිරීමේ ගිණුම්, ණය සහ උකස්, තැන්පතු සහතික වැනි මූලික ආයෝජන සේවා මෙන්ම ආරක්ෂිත තැන්පතු පෙට්ටි වැනි වෙනත් සේවාවන් ඇතුළත් වේ.

වාණිජ බැංකුවල කාර්යයන්

වාණිජ බැංකුවක වඩාත් සුවිශේෂී ලක්ෂණ දෙක වන්නේ ණය ගැනීම සහ ණය දීම. එනම්, තැන්පතු භාර ගැනීම සහ පොලී (ලාභය) උපයා ගැනීම සඳහා ව්‍යාපෘති සඳහා මුදල් ණයට දීම ය. කෙටියෙන් කිවහොත්, බැංකු ණය දීමට ණයට ගනී. බැංකු විසින් තැන්පත්කරුවන්ට ලබා දෙන පොලී අනුපාතය ණය ගැනීමේ අනුපාතය ලෙස හැඳින්වෙන අතර බැංකු ණය දෙන අනුපාතය ණය අනුපාතිකය ලෙස හැඳින්වේ.

සියලුම මූල්‍ය ආයතන වාණිජ බැංකුවේද ?

සියලුම මූල්‍ය ආයතන වාණිජ බැංකු නොවේ. (I) තැන්පතු භාර ගැනීම සහ (ii) ණය ලබා දීම වැනි ද්විත්ව කාර්යයන් ඉටු කරන ඒවා පමණක් වාණිජ බැංකු ලෙස හැඳින්වේ. උදාහරණයක් ලෙස තැපැල් කාර්යාල ණය නොදෙන නිසා බැංකු නොවේ.

වාණිජ බැංකුවල කාර්යයන් ප්‍රධාන කාණ්ඩ දෙකකට වර්ග කර ඇත.

(අ) ප්‍රාථමික කාර්යයන් සහ (ආ) ද්විතීයික කාර්යයන්.

වාණිජ බැංකුවක මූලික හා ප්‍රාථමික කාර්යය වන්නේ මුදල් ණයට ගැනීම හා මුදල් ණයට දීමයි. එනම් තැන්පතු භාරගැනීම හා ණය සැපයීමයි.

වානිජ බැංකුවක් විසින් ඉටුකරන මූලික කාර්යය හැරුණු කොට පවතින අනෙක් කාර්යයන් කොටස් දෙකකට බෙදා දක්වන්න පුළුවන්. එනම් නියෝජිත සේවා හා පොදු උපයෝගීතා සේවාවේ.

නියෝජිත සේවා ලෙස ගනුදෙනුකරුවන් නමින් ලාභාංශ සහ ප්‍රාග්ධන ලාභ රැස්කිරීම, නව ව්‍යාපාර කොටස් නිකුත් කිරීමට අදාළ අයදුම්පත් සකස් කිරීම, බැදුම්කර කූපන් පත් මිලදී ගැනීම් හා විකිණීම සිදු කිරීම යනාදිය හැඳින්විය හැකිය.

එසේම පොදු උපයෝගීතා සේවා වනුයේ ණයවර හා සංචාරක චෙක්පත් නිකුත් කිරීම, ස්වර්ණාභරණ හා වැදගත් ලියකියවිලි යනාදිය ආරක්ෂා කර දීම, විද්‍යුත් මුදල් වන ණයපත් හා හරපත් නිකුත් කිරීම මෙම සේවා ගණයට අයත් වේ.

වාණිජ බැංකු ශේෂ පත්‍රයක වත්කම් ලෙස සලකන්නේ අතැති මුදල්, මහ බැංකුවෙන් අයවිය යුතු මුදල් ශේෂ, දේශීය බැංකුවලින් අයවිය යුතු මුදල් ශේෂ, එකතු වෙමින් පවත්නා මුදල් ශේෂ, භාණ්ඩාගාර බිල්පත්, භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර, මිලට ගත් හා වට්ටම් කළ බිල්පත්, අපනයන බිල්පත්, ආනයන බිල්පත්, දේශීය බිල්පත්, ණය හා අත්තිකාරම් යනාදිය වේ.

මෙම වත්කම් අතුරින් මුදල් අයිතමයන් ප්‍රාථමික සංචිත ලෙස හඳුන්වයි. මෙම ප්‍රාථමික සංචිත ඉහළ ද්‍රවශීලතාවයකින් යුක්ත වේ. ප්‍රාථමික සංචිත හැරුණුවිට පවතින ඉතිරි වත්කම් ඉපැයීම් වත්කම් ලෙස හඳුන්වයි.

වාණිජ බැංකුවක වගකීම් වනුයේ ඉල්ලුම් තැන්පතු, ඉතුරුම් තැන්පතු හා ස්ථාවර තැන්පතු යනාදිය සහ වානිජ බැංකුව දේශීය හා විදේශීය අංශයෙන් ලබාගත් ණය වේ

ලෝකයේ විශාලතම බැංකු 5 

1. චීනයේ කාර්මික හා වාණිජ බැංකුව – ICBC

1984 දී පිහිටුවන ලද චීනයේ කාර්මික හා වාණිජ බැංකුව වත්කම් මත පදනම්ව ලෝකයේ විශාලතම බැංකුව බවට වේගයෙන් වර්ධනය වී තිබේ. එහි වර්තමාන වත්කම් ප්‍රමාණය ට්‍රිලියන 3.47 කි. ICBC කර්මාන්තයේ ඔවුන්ගේ බොහෝ උත්සාහයන් කෙරෙහි අවධානය යොමු කරයි . නිෂ්පාදන, ප්‍රවාහන, විදුලිබල හා සිල්ලර වෙළඳාම යන අංශවලින් ඔවුන් සිය ණයවලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් ලබා දෙයි. මෙම බැංකුව මන්දගාමී වන බවට කිසිදු සලකුනක් නොපෙන්වයි. එය 2017 තුන්වන කාර්තුව සඳහා 3.3% ක ලාභයක් වාර්තා කර ඇත.

මූලස්ථානය – චීනයේ බීජිං හි 

සේවකයන් සංඛ්‍යාව  –  460,000 ක් සේවය කරයි

2. චීන ඉදිකිරීම් බැංකු සංස්ථාව – CCB

චීනයේ දෙවන විශාලතම බැංකුව ද ලෝකයේ දෙවන විශාලතම බැංකුව වේ. චීන ඉදිකිරීම් බැංකු සංස්ථාව සතුව දැනට ඩොලර් ට්‍රිලියන 3.02 ක වත්කම් ඇත. චීනයේ පැරණි බැංකු වලින් එකක් වන CCB 1954 දී ආරම්භ කරන ලදී. 2005 දී ඇමරිකානු බැංකුව සිය ව්‍යාපාරය චීනය දක්වා ව්‍යාප්ත කිරීමට අවශ්‍ය විය. එබැවින් එය CCB හි 9% ක කොටස් මිලදී ගත්තේය. කෙසේ වෙතත් එය එතරම් සාර්ථක වූයේ නැත. එක්සත් ජනපද මූල්‍ය අර්බුදය තුළ 2009 දී BOA සිය කොටස් වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් විකිණීමට අවශ්‍ය විය. 

මූලස්ථානය – චීනයේ බීජිං හි 

සේවකයන් සංඛ්‍යාව –  330,000 ක් සේවය කරයි

3. චීන කෘෂිකාර්මික බැංකුව

චීන බැංකුවක් වන චීන කෘෂිකාර්මික බැංකුව ඩොලර් ට්‍රිලියන 2.82 ක වත්කම් ඇති ලොව තුන්වන ස්ථානයට පත්ව ඇත. ඇග් බැංකුව ලෙස හැඳින්වෙන මෙය 1951 දී ආරම්භ කරන ලද චීන කෘෂිකාර්මික බැංකුවට සෝල්, සිංගප්පූරුව, සිඩ්නි, ලන්ඩන්, නිව්යෝර්ක් සහ ලෝකයේ විශාලතම නගර බොහොමයක ශාඛා ස්ථාන තිබේ. 

විනෝදජනක කාරණය: 2007 දී ඇග් බැංකුව මෙතෙක් සිදු වූ විශාලතම චීන බැංකු මංකොල්ලයට ගොදුරු විය. සොරුන් ඩොලර් මිලියන 7.5 ක් සොරකම් කළා.

මූලස්ථානය – චීනයේ බීජිං හි 

සේවකයන් සංඛ්‍යාව –  444,000 ක් සේවය කරයි

4. මිට්සුබිෂි UFJ  මූල්‍ය සමූහය (මිට්සුබිෂි)

ඩොලර් ට්‍රිලියන 2.63 ක වත්කම් ඇති මිට්සුබිෂි ජපානයේ විශාලතම බැංකු හිමිකාර / මූල්‍ය සේවා සමූහයයි. මිට්සුබිෂි සංස්ථාවේ කොටසක් වන මෙම සමාගම වාණිජ බැංකුකරණය, විශ්වාසනීය බැංකුකරණය, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය සහ වත්කම් කළමනාකරණ සේවා ඇතුළු විවිධාකාර මූල්‍ය හා ආයෝජන සේවා සපයයි.

මූලස්ථානය – ජපානයේ ටෝකියෝ හි 

සේවකයන් සංඛ්‍යාව –  106,000 ක් සේවය කරයි

5. චීන බැංකුව

තවත් ආසියානු බැංකුවක් පළමු පස් දෙනා අතරට පැමිණේ. චීන බැංකුව ඩොලර් ට්‍රිලියන 2.61 ක වත්කම් පාලනය කරන අතර එය ආරම්භ කරන ලද්දේ 1912 දීය. මෙම බැංකුව තවදුරටත් 100% රජයට අයත් නොවන අතර, චීන බැංකුවේ විශාලතම කොටස් හිමියා තවමත් මහජන චීන සමූහාණ්ඩුවේ ආයෝජන අංශයයි. චීන බැංකුව රටේ දෙවන විශාලතම ණය දෙන්නා වේ. 

මූලස්ථානය – චීනයේ බීජිං හි 

සේවකයන් සංඛ්‍යාව – 310,000 ක් සේවය කරයි